تعریف

دعا عبارت است از درخواست از خدا برای عمل کردن به وعده‌های خود که در سراسر کتاب مقدس به‌وسیلۀ پدران، مزمورنویسان، انبیا، عیسی و رسولان او الگوبرداری شده است.

خلاصه

دعا عبارت است از درخواست از خدا برای انجام آنچه قبلا وعده داده است. ما این کار را از طریق قدرت روح به عنوان فرزندخوانده از طریق مسیح عیسی انجام می‌دهیم. در سراسر کتاب مقدس شاهد این نوع از تعامل با خدا هستیم و به عنوان قوم خدا از او می‌خواهیم به وعده‌هایش عمل کند و پادشاهی و فرمانروایی‌اش را برقرار نماید. ما باید اطمینان داشته باشیم که خدا به دعای ما در اهداف خود پاسخ خواهد داد، زیرا خدا آشکارا وعده داده است که اهداف خود را محقق خواهد کرد. این وعده‌ها عبارتند از: جلال خدا برای خودش، برای بخشش، شناخت ما از خدا، حکمت الهی، تقویت اطاعت و گسترش انجیل.

در هیچ جای کتاب مقدس دعا به‌طور مشخص تعریف نشده است، اما معنی اصلی آن درخواست کردن است. این امر، در دعای خداوند (متی ۹:۶-۱۳)، که در پاسخ به درخواستی مبنی‌بر “تعلیم دعا” صورت گرفت، مشهود است. عیسی در پاسخ به یکی از شاگردان، چهارچوبی برای درخواست از خدا ارائه می­‌د‌هد که شامل آمدن پادشاهی خدا، جلال نام خود، بخشیدن و حمایت کردن از خادمانش است. پس “درخواست” با عمل از پیش تعیین شدۀ خدا شکل می‌گیرد. به بیان ساده، دعا درخواست از خداست، برای انجام آنچه که در فیض خود، به آن وعده داده است.

در کتاب مقدس، دعا یک واژه برای یک فعالیت روحانی مبهم نیست، بلکه دقیقا ریشه در طبیعت و عمل خدا دارد. جان کالوین، این موضوع را در بحث خود با موضوع “مبانی مسیحیت III,XX,I”[1] تبیین می‌کند:

«درست همان‌گونه که ایمان در انجیل تولد می‌یابد؛ پس از طریق آن به قلب‌های ما می‌آموزد تا نام خدا را بخوانیم (رومیان ۱۴:۱۰-۱۷) و این همان چیزی است که رسول کمی پیش‌تر گفته است: «و روحْ خود با روح ما شهادت می‌دهد که ما فرزندان خداییم» (رومیان ۱۶:۸). پس به همین طریق روحیۀ ما را بالا می‌برد تا جرات کنیم و خواسته‌های خود را نزد خدا ببریم و ناله‌های بیان‌ناشدنی برانگیزیم (رومیان ۲۶:۸)، و با اطمینان فریاد بزنیم: «”اَبّا، پدر”» (رومیان ۱۵:۸).

پس از نظر الهیاتی، خدا از طریق انجیل، ما را دعوت می‌کند تا در زندگی تثلیث از طریق اتحاد با مسیح حضور داشته باشیم که مستلزم درخواست از خدای پدر است که با توجه به این واقعیت که از طریق ایمان و قدرت روح‌­القدس، ما اکنون در فرزندخواندگی عیسی سهیم شده‌­ایم، کارهای مشخصی برای ما انجام دهد. متی ۷:۷-۱۱ با تکرار فرمان تقاضا کردن از خدا، این مسئله را به‌خوبی روشن کرده است ـ به‌خصوص در تضمین پایانی خود: «حال اگر شما با همۀ بدسیرتی‌تان، می‌دانید که باید به فرزندان خود هدایای نیکو بدهید، چقدر بیشتر پدر شما که در آسمان است به آنان که از او بخواهند، هدایای نیکو خواهد بخشید.» این تقاضا به‌وسیلۀ انجیل شکل می‌گیرد و کنترل می‌شود ـ یعنی آنچه که خدا وعده داده است برای قومش انجام دهد؛ و به‌طور معمول این تقاضا باید به‌واسطۀ پسر و قدرت روح‌القدس، به حضور پدر برده شود.

دعا در عهد عتیق

این درک ما از دعا به عنوان تقاضا از خدا برای انجام آنچه وعده داده است، تقریبا در همه جای عهد عتیق نمایان است. از پیدایش ۲۶:۴ هنگامی که مردان «شروع به پرستش نام یهوه کردند» (احتمالا برای تحقق وعدۀ فرستادن یک نجات‎دهنده در پیدایش ۱۵:۳) به بعد، دعای قوم خدا اساسا به شکل انجیل و درخواست از خدا برای عمل به وعده‌های عهدش است.

وقتی که ابراهیم و خانواده‌اش دعا می‌کنند، از خدا می‌خواهند به وعده‌های عهد خود با ابراهیم عمل کند. پس ابراهیم (جاهلانه) دعا می‌کند که اسماعیل میراث‌دار او باشد (۱۸:۱۷). هم خدمتکار ناشناس ابراهیم و هم خود اسحاق برای موفقیت “در پیشنهاد خواستگاری” در پیدایش ۲۴-۲۵ دعا می‌کنند و یعقوب در پیدایش ۹:۳۲-۱۲ به شیوه‌ای به یاد ماندنی به خدا دعا می‌کند: «ای خدای پدرم ابراهیم و خدای پدرم اسحاق؛ ای خداوند که به من گفتی…». بر اساس وعدۀ خود که: «تو گفته‌ای: “بی‌گمان بر تو احسان خواهم کرد و نسل تو را همچون شنِ دریا خواهم ساخت که آنها را از کثرت نتوان شمرد”» (پیدایش ۹:۳۲-۱۲). برای یعقوب، دعا به‌وضوح به تقاضا از خدا برای عمل به وعده‌اش است تا از او حمایت کند، و به وعده‌ای که به جدش ابراهیم داده است، عمل نماید. این دیدگاه اساسی تقریبا در تمام دعاهایی که در ادامه می‌آید تکرار شده است.

کتاب خروج با دعایی شبیه این دعا آغاز می‌شود (خروج ۲۳:۲-۲۵) و گفت‌وگوی موسی با خدا در تمام طول سفرش از کوه سینا تا سرزمین موعود، با این مضمون مشخص می‌گردد که خدا آنچه را که وعده داده است، انجام دهد (برای مثال، ر.ک اعداد ۱۳:۱۴-۲۰). وقتی موسی دست از دعا می‌کشد، یوشع آغاز می‌کند (یوشع ۶:۷-۹) و این در چرخۀ دعاهای رهایی در میانۀ داوری (منظور داوری خداست)، در کتاب داوران منعکس شده است (برای مثال، ر.ک داوران ۱۵:۳). دعا هرگز کمتر (و به‌ندرت بیشتر) از درخواست از خداوند برای انجام آنچه وعده داده است، نیست.

این مسئله وقتی برجسته می‌شود که فردی “دعاهای بزرگ” عهد عتیق را در نظر بگیرد. دعای حَنّا به خدا پس از نازایی‌اش، به‌طور شگفت‌انگیزی متوجۀ فرزند خودش نیست، بلکه به وعدۀ خدا برای کار کردن در جهان ما و فرستادن یک نجات‌دهنده تمرکز دارد (اول سموئیل ۱:۲-۱۰).

سلیمان هنگام قربانی کردن در معبد بزرگ (اول پادشاهان ۸) به‌طور قابل توجهی بر آجر و ملات تاکید ندارد، بلکه به پیشرفت کار خدا در جهان تمرکز دارد. در دعای حزقیال، وقتی که بر بدبختی‌هایش تمرکز دارد، پاسخ خدا از روی فیض، او را دوباره به سمت پیشرفت برنامه‌هایش در جهان هدایت می‌کند. همچنین، دعای دانیال ۹ و نِحِمیا ۹ به‌وضوح به شرایط یا نیازهای افراد اشاره نمی‌کند؛ در عوض، این دعاها فریاد در پیشگاه خداوند برای تحقق وعده‌هایش در صحنۀ تاریخ جهان است. حتی اعتراف‌های مملو از اضطراب اِرمیا (ر.ک اِرمیا ۱:۱۲-۱۲) تنش خود را از این واقعیت ناشی می‌بیند که ظاهرا خدا به آنچه وعده داده، عمل نمی‌کند.

کتاب مزامیر نقش مهمی در الهیات کتاب‌مقدسی دعا ایفا می‌کند. ویژگی بسیاری از مزامیر در اشارۀ مستقیم و شخصی آنها به خداست (مزامیر ۱:۳؛ ۱:۴؛ ۱:۵ و غیره). تعداد بسیار زیادی از دعاهای مزامیر به داوود مرتبط هستند و در ابتدا با مصائب مسیح خداوند سر و کار دارند. جایی که هر مزمور داوودی در قالب دعا باشد، قبل از هر چیز دعای اوست. در بررسی دقیق تجربیات داوود و نحوۀ واکنش او به آنها، مقصود نشان دادن کلیاتی از زندگی انسان­ها بر روی سیارۀ زمین نیست، بلکه واقعیتی محکم از زندگی به عنوان “مسیح خداوند” است؛ یعنی کسی که در مرکز نقشه‌­های خدا بر روی زمین قرار می‌­گیرد و در نتیجه در مرکز توجه دشمنان خدا می‌­باشد. تلاش برای خواندن مزامیر بدون شناخت این موضوع یک اشتباه است! اما این پایان داستان نیست، در خود مزامیر نیز پیشرفتی به سوی دعاهایی از قوم مسیح وجود دارد که به درگاه خدا ناله می‌کنند، تا آنچه را که به پدران و پادشاه مسح‌شده‌اش وعده داده است، انجام دهد (ر.ک مزامیر ۷۷؛ ۱۰۳؛ ۱۳۰).

پس در این مفهوم، دعای مسیح به دعای قوم مسیح تبدیل می‌شود. بنابراین تعلیم مزامیر دربارۀ دعا، اغلب هم پیچیده‌تر از آن چیزی است که ما می‌دانیم و هم بیشتر از آن چیزی که تصور می‌­شود با سایر آموزه‌های عهد عتیق در مورد دعا، ادغام شده است. درک اساسی دعا در مزامیر با روشی که پادشاه/مسیح دعا می‌کند منعکس می‌شود؛ این دعا از یهوه می‌خواهد تا به وعده‌هایش عمل کند. مفهوم اصلی دعا به دعاهای قوم مسیح انتقال می‌یابد که با فریاد برای کار خدا؛ یعنی فرستادن پادشاهی از نسل داوود، استقرار پادشاهی او و تسلیم ملت‌ها به وی ادامه می‌یابد.

در پایان عهد عتیق، نیاز به فریاد زدن در پیشگاه یهوه و درخواست از او برای عمل کردن به وعده‌اش، بسیار آشکار است. برای مثال کتاب تواریخ، ده دعای مشخص بیشتر از بخش‌­های مشابه از کتاب پادشاهان ثبت کرده است. در هر مورد، دعاها به درخواست از خدا برای کار کردن او در جهان تمرکز دارند و یا برای بیان متفاوت، دعاها به شکل انجیلی هستند.

دعا در عهد جدید

جای تعجب نیست که دقیقا همان الگو را در عهد جدید می‌بینیم. دعا که به‌وسیلۀ انجیل ممکن شده و به‌وسیلۀ انجیل شکل گرفته است، دقیقا به همان شیوه به کار خود ادامه می‌دهد.

موضوع دعای عیسی اساسا درخواست او از پدر برای انجام وعده‌هایی است که داده است. “دعای خداوند” هم در متی و هم در لوقا، الگوی دعای عهد جدید است. درخواست‌های فردی در متی ۹:۶-۱۳ و لوقا ۲:۱۱-۴، تقاضایی است که با اهداف آشکارشده و وعده‌های قبلی خدا در کتاب مقدس مطابقت دارند.

درخواست در پاسخ به انجیل، هستۀ اصلی دعاست. حقیقت شادی‌­آور، آن است که بر اساس سخن عیسی ما نباید نگران درخواست چیزهای اشتباه باشیم، در عوض، ما آزادیم که بخواهیم، چون می‌دانیم پدرمان چیزی را که برای ما مفید نیست به ما نخواهد داد (ر.ک لوقا ۵:۱۱-۱۳)؛ [اگر چه یعقوب به ما در مورد شک کردن به خدا برای تحقق وعده‌هایش، به هنگام دعا هشدار می‌دهد (یعقوب ۵:۱-۶)]. همچنین نیازی نیست که تلاش کنیم چیزی را از دست یک خدای بی‌میل بیرون بیاوریم (ر.ک لوقا ۱:۱۸-۸)؛ جایی ­که خدا با قاضی ظالمی مقایسه می­‌شود که باید مجبور به عمل گردد). برعکس، ما می‌توانیم همۀ نگرانی‌ها را به او بسپاریم (اول پطرس ۷:۵ که حداقل باید شامل دعا باشد)، زیرا می­‌دانیم که از طریق انجیل، خدا خود را قبلا متعهد کرده است که به دعاهای ما پاسخ دهد.

عیسی این موضوع را در وعدۀ مضاعف یوحنا ۱۳:۱۴-۱۴ به‌صراحت بیان می‌کند: «و هرآنچه به نام من درخواست کنید، من آن را انجام خواهم داد، تا پدر در پسر جلال یابد. اگر چیزی به نام من از من بخواهید، آن را انجام خواهم داد.» متن زمینۀ این آیه نشان می‌دهد که عیسی دربارۀ کار مکاشفۀ خدا در باز کردن چشم قوم، برای دیدن جلال او سخن می‌گوید. به‌ عنوان کسانی که فرا خوانده شده‌ایم تا نام پدر را همانند خود عیسی بخوانیم (که بر اساس رومیان ۱۵:۸ و غلاطیان ۶:۴ خدا را اَبّا، پدر خطاب کرد)، تشویق می‌شویم که در راستای ماموریت و برنامۀ او دعا کنیم، که البته انجام کاری است که پدر به او داده است (یوحنا ۱۰:۱۴).

اکنون ما به عنوان پسران و دختران خدا تشویق شده‌ایم تا از خدا بخواهیم آنچه را که در پسر و از طریق پسر وعده داده است، با “دعا کردن به نام عیسی” انجام دهد (ر.ک دوم قرنتیان ۲:۱؛ افسسیان ۲:۵). در تمام کتاب مقدس، دعا همواره به عنوان تقاضا از خدا برای انجام وعده‌هایش تفسیر شده است؛ خواه دعا برای فرستادن مسیح و برقراری پادشاهی او باشد و خواه ادامۀ ساختن کلیسای خداوند عیسای مسیح، تا زمانی که او برمی‌گردد. اساسا، ما باید به خدا دعا کنیم تا عهد جدید؛ یعنی کار کردن از طریق انجیل را انجام دهد که با کلام او و به‌وسیلۀ روح اوست.

نتیجه

آنچه گفته شد، به‌وسیلۀ دعاهای خاصی که عهد جدید به آن تشویق می‌کند تایید شده است (و ما می‌توانیم با اطمینان منتظر پاسخ خدا باشیم). ما می‌توانیم مطمئن باشیم که خدا به دعاهای ما پاسخ می‌دهد:

1. اگر برای جلال نام خدا دعا می‌کنیم (متی ۹:۶؛ یوحنا ۵:۱۷).
2. اگر برای بخشش دعا می‌کنیم (متی ۱۲:۶؛ اول یوحنا ۹:۱؛ یعقوب ۱۳:۵-۲۰).
3. اگر برای شناخت بهتر خدا دعا می‌کنیم (یوحنا ۳:۱۷ و ۲۴-۲۶؛ افسسیان ۱۵:۱-۲۲).
4. اگر در طلب حکمت دعا می‌کنیم (تا بدانیم چگونه برای خدا زندگی کنیم) (یعقوب ۵:۱-۶).
5. اگر برای تقویت در اطاعت/زندگی برای خدا دعا می‌کنیم (افسسیان ۱۴:۳-۲۱؛ متی ۱۱:۶، ۱۳).
6. اگر برای گسترش انجیل دعا می‌کنیم (لوقا ۲:۱۰؛ اعمال رسولان ۲۷:۴-۲۹؛ کولسیان ۳:۴).

خدا خود را متعهد به پاسخ دادن به این دعاها کرده است، زیرا این دعاها خلاصۀ کار انجیل هستند. همۀ آنها دعاهایی برای خدا هستند تا کار عهد جدید خود را از طریق کلامش به انجام رساند. همچنین باید یادآوری کنیم که روزی خواهد آمد که دیگر نیازی به دعا کردن نیست. دعا تدبیر فیض­بخش خدا برای زندگی در دنیای سقوط‌کرده است. در آفرینش جدید، همۀ وعده‌های خدا در مسیح به انجام خواهند رسید، در حضور مستقیم او نیازی به فریاد کردن نیست و فقط لذت بردن از او تا ابدالآباد است (ر.ک مکاشفه ۲۲:۲۱-۲۷).

---

[1] The Institutes of the Christian Religion

این صفحه را با دوستان خود به اشتراک بگذارید.