یکی از پرسشهایی که مسیحیان در غرب، غالباً میپرسند این است که آیا برای اشاره به خدای کتاب مقدس در زبان عربی، باید از واژه «اللّه» استفاده کرد؟ این پرسش به ویژه مربوط به اشخاصی میشود که در ترجمۀ کتاب مقدس و آموزش الهیات مشارکت دارند؛ اما همچنین برای کلیسا که همواره میکوشد انجیل را در مناطق مسلماننشین اعلام کند، این پرسش بسیار مهم و اساسی میباشد.
رایجترین پاسخ این است: «اللّه در اسلام، خدا و پدر خداوند ما عیسی مسیح نیست.» گرچه این گزاره در ظاهر درست است، اما این پرسش زبانشناسی که مربوط به حقانیت «اللّه» در ترجمه عربی کتاب مقدس و نوشتههای الهیاتی میباشد، گاهی با بحثی گستردهتر در باب هویت خدا در اسلام و مسیحیت درگیر میشود.
پرسش زبانشناسی و الهیاتی
برای روشن شدن برخی از این مسائل، لازم است که موضوعاتی از تاریخ مسیحیت عربزبان را درک کنیم. همچنین مهم است که پرسش زبانشناسی مربوط به مشروعیت کاربرد اللّه، برای اشاره به خدا در زبان عربی را از پرسش الهیاتی مربوط به ذات و ماهیت این واژه جدا کنیم. برخی از مسیحیان غربی، ممکن است از شنیدن اینکه مسیحیان عربزبان (و یهودیان) از مدتها قبل از ظهور اسلام از «اللّه» برای اشاره به خدا استفاده میکردهاند، متعجب شوند.
از لحاظ تاریخی، مسیحیت عربزبان از عهد جدید آغاز میشود. در روز پنطیکاست، هنگامیکه روح القدس بر حاضران نازل شد و آنها شروع به «اعلام کارهای عظیم خدا» به زبانهای مختلف کردند. آخرین گروه فهرست شده، عربها هستند (اعمال ۱۱:۲).
مسیحیت عربی، سرانجام در میان بسیاری از قبایل عرب در سوریه و فلسطین ریشه دوانید و در بیشتر مناطق بینالنهرین شکوفا شد. حتی پس از ظهور اسلام، بسیاری از اعراب به ایمان مسیحی خود پایبند ماندند و تا امروز هم به آن ادامه دادهاند.
با این وجود، پیش از اسلامیسازی و عربسازی که تحت لوای اسلام اتفاق افتاد، مسیحیان عربزبان این مناطق از زبانی به غیر از عربی در آیینهای نیایشی خود استفاده میکردند. این امر به دلیل فقدان تأسفبار ترجمه عربی کتاب مقدس، تا پیش از دوره اسلام است. این مسیحیان عربزبان، عمدتاً با استفاده از زبان یونانی، قبطی یا سریانی (یک گویش از آرامی) دعا و نیایش میکردند. اما مانند همسایگان یهودیِ عربزبان خود، خدا را در زبان مادری به عنوان «اللّه» یاد میکردند. کتیبههای پیش از اسلام نیز گواه بر این حقیقت هستند؛ چنانکه مسیحیان و یهودیان عربزبان تا به امروز هم از کلمه «اللّه» استفاده مستمر میکنند.
موضوع ارتباط زبانهای سامی
زمانیکه صحبت از زبانشناسی به میان میآید، باید به یاد داشته باشیم که عربی، یک زبان سامی نزدیک به عبری کتاب مقدس و آرامی کتاب مقدس است. «اللّه» که کلمۀ عربی برای اشاره به خدا است، ارتباط نزدیکی با همریشههای سامی آن EL و Elohim در زبان عبری و شکل مشخص Elaha در زبان آرامی دارد. در حقیقت برای اثبات این ارتباط فقط لازم است مسیحیان به زبان اصلی کتاب مقدس نگاه کنند. در دانیال ۲۸:۲ میبینیم که شکل نامعین «خدا» در زبان آرامی با «El» در عبری، و «اللّه» در عربی، مرتبط است. این ارتباط در نگاه کردن به شکل خاص آن در زبان آرامی، مانند «خدای زنده» در دانیال ۲۶:۶، بسیار مشهودتر است.
در واقع، شکل عربی خدا، اغلب به عنوان «خداوند» (al-ilah) درک میشود.
این پیوندهای زبانی، باید هرگونه ترس در مسیحیان غربی برای کاربرد کلمۀ عربی «اللّه» در ارجاع به خدای کتاب مقدس، چه در ترجمه کتاب مقدس چه در نوشتههای الهیات، را برطرف کنند. در چنین مباحثی مهم است مسیحیان غربی، از دیکته کردن زبان به اشخاص غیر انگلیسی که چه کلمه یا کلماتی را باید در زبان خود برای اشاره به خدا بکار ببرند، خودداری کنند. به ویژه اگر غربیها هیچ اطلاعاتی از زبان یا فرهنگی که از آن انتقاد میکنند، ندارند.
موضوع شخصیت خدا
آنچه که لازم است مسیحیان بر آن تمرکز کنند، درک وجه تمایز میان شخصیت اللّه (عربی) کتاب مقدس، و اللّه قرآن است. از نظر الهیاتی وقتی یک مسیحی عربزبان از اللّه سخن میگوید، در ذات و صفات کسی که به او اشاره دارد، در مقایسه با همسایه مسلمان عربزبان خود، تفاوت زیادی وجود دارد. هر دوی آنها به یک خدا اعتقاد دارند و هر دو از یک کلمه واحد برای اشاره به خدا استفاده میکنند؛ با اینحال، مسیحیان به یکتاپرستی تثلیثی باور دارند، و مسلمانان به یکتاپرستی واحد.
این وضعیت در دنیای انگلیسی زبان، درست شبیه به مسیحیانی است که به درستی، میان درک خود از خدا و نحوه درک یهودیان، مورمونها یا شاهدان یهوه (یا حتی مسیحیان لیبرال) از خدا تمایز قائل هستند. در زبان انگلیسی، ما از کلمۀ متفاوتی برای اشاره به خدا استفاده نمیکنیم، اما ماهیت آن کسی که به او اشاره داریم با ماهیت آن کسی که گروههای دیگر به او اشاره میکنند، متفاوت است.
بنابراین مسیحیان میتوانند و در حقیقت باید، هنگام صحبت به زبان عربی، برای اشاره به خدای کتاب مقدس از کلمۀ «اللّه» استفاده کنند. بطور کلی، در اکثر متون انگلیسیزبان، نباید از خدا با عنوان کلمۀ «اللّه» یاد کنیم، زیرا مسیحیان و سایرین، آن را اشارۀ مستقیم به خدای اسلام تلقی میکنند. با این وجود، اگر به زبان عربی صحبت میکنیم، باید سخت بکوشیم تا مخاطبین ما به این درک برسند که «اللّه» که از او سخن میگوییم، به طور خاص در عیسی مسیح، برای ما آشکار گشته، و مکاشفۀ نجاتبخش او تنها در کلام خدا، کتاب مقدس، دیده میشود.