در اوایل سال ۲۰۲۱، باستان‌شناسان اسرائیلی از کشف ده‌ها قطعه طومار دریای مرده[1] خبر دادند که حاوی متون کتاب مقدس بودند. این نسخه‌های خطی که بر روی پوست نوشته شده بودند، شامل متن‌هایی به زبان یونانی از کتاب‌های زکریا و ناحوم هستند. براساس شیوۀ نگارش، قدمت آن‌ها به حدود قرن اول میلادی برمی‌گردد. آن‌ها جدیدترین طومارهایی هستند که در کاوش‌های باستان‌شناسی صحرای جنوب اورشلیم در شصت سال گذشته کشف شده‌اند.
در اینجا ۹ چیزی که باید دربارهٔ بزرگ‌ترین کشف دوران معاصر بدانید آمده است.
۱. طومارهای دریای مرده آثاری مربوط به کتاب مقدس، کتب آپوکریفایی و فرقه‌ای هستند.
طومارهای دریای مرده نسخه‌های خطی باستانی هستند که بین سال‌های ۱۹۴۷ تا ۱۹۵۶ کشف شده‌اند. باستان‌شناسان حدود ۹۵۰ نسخۀ خطی مختلف با ابعاد متفاوت پیدا کردند. اگرچه برخی از آن‌ها صحیح و سالم بودند، اما بیشترشان به‌صورت تکه‌تکه کشف شدند. محتوای این نسخه‌های خطی به سه دستۀ اصلی طبقه‌بندی شده‌اند: کتاب مقدسی، آپوکریفایی، فرقه‌ای.
کتاب‌های آپوکریفایی شامل آثاری مانند توبیاس[2]، جودیت[3]، کتاب جوبیلیز[4] و کتاب چهارم عزرا[5] هستند. طومارهای فرقه‌ای نیز تفسیر قوانین تورات، داستان‌های مختلف کتاب مقدس و انبیا را شامل می‌شوند.
۲. نخستین طومارها در یک غار توسط چند چوپان نوجوان پیدا شدند.
نسخه‌هایی که به طومارهای دریای مرده معروف شده‌اند، در ۱۱ غار در امتداد ساحل شمال غربی پیدا شدند. این مکان در ۲۰ کیلومتری شرق اورشلیم و ۴۰۰ متر پایین‌تر از سطح دریا قرار دارد. در اواخر سال ۱۹۴۶ یا اوایل ۱۹۴۷، یک چوپان نوجوان بادیه‌نشین در حال چراندن بزها و گوسفندانش بود که به‌طور تصادفی دهانۀ یک غار را در یک طرف صخره‌ای پیدا کرد. چند روز بعد، او و یکی از دوستانش وارد آن غار شدند و تعدادی کوزۀ سفالی بزرگ پیدا کردند که در برخی از آن‌ها طومارهای چرمی و پاپیروسی بود.
۳. بیشتر کتاب‌های عهد عتیق در این طومارها یافت می‌شوند.
در مجموعهٔ «طومارهای کتاب مقدسی» بیش از ۲۳۰ نسخه خطی وجود دارد؛ نسخه‌هایی از آثاری که اکنون بخشی از عهد عتیق هستند. این طومارها شامل نسخه‌های جزئی یا کامل از هر کتاب موجود در کتاب مقدس عبری، غیر از کتاب استر[6] هستند. بسیاری از نسخه‌های خطی کتاب مقدسی بسیار شبیه به متن مازورتیک[7] هستند که در خیلی از ترجمه‌های انگلیسی مانند نسخه کینگ جمیز[8]، نسخه استاندارد انگلیسی[9] و نسخه بین‌المللی نوین[10] مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
۴. این مجموعه شامل قدیمی‌ترین نسخه‌های سالم عهد عتیق است.
طومار بزرگ اشعیا[11] یکی از هفت طومار اصلی دریای مرده است که در سال ۱۹۴۷ در قُمران[12] کشف شد. این کتاب با ۷ متر طول، یکی از بلندترین طومارها است که از سایر طومارهای کتاب مقدسی نیز سالم‌تر مانده و تنها طوماری است که همۀ متن کتاب اشعیا را دربر می‌گیرد. این طومار روی هفده صفحه پوست نوشته شده و شامل همۀ ۶۶ فصل نسخۀ عبری اشعیا است. طبق تاریخ‌گذاری براساس روش رادیو کربن[13]، این نسخه مربوط به ۱۲۵ سال پیش از میلاد مسیح و ۱۰۰۰ سال قدیمی‌تر از قدیمی‌ترین نسخه‌های خطی کتاب مقدس عبری است که در دوران معاصر یافت شده است.
۵. بیشتر طومارها حدود ۲۰۰۰ سال قدمت دارند.
بیشتر طومارهای دریای مرده بین قرن دوم پیش از میلاد و قرن دوم میلادی نوشته شده‌اند. دانشمند یهودی فرانک مور کراس[14] و باستان‌شناس نحمان آویگاد[15] به این نتیجه رسیدند که نسخه‌های طومار بین ۲۲۵ سال پیش از میلاد مسیح تا سال ۵۰ میلادی نوشته شده‌اند. طبق تاریخ‌گذاری رادیو کربن، تخمین زده شده است که پوست حیوانات استفاده‌شده در طومارها مربوط به همان دوره بوده است. همچنین سکه‌های برنزی که در اطراف غارها پیدا شده‌اند، به نظر می‌رسد مربوط به ۱۳۵ پیش از میلاد تا سال ۷۳ میلادی باشند. این‌ها قدیمی‌ترین نسخه‌های شناخته‌شده از آثار کتاب مقدسی هستند.
۶. طومارها به چندین زبان مختلف نوشته شده‌اند.
بیشتر طومارها به زبان عبری و خط استاندارد «مربع»[16] (یهودی) هستند که شبیه عبری امروزی است. چندین مورد به زبان پالئوعبری نوشته شده‌اند که خطی قدیمی از دوره معبد اول است.[17] این مجموعه همچنین شامل بسیاری از متون به زبان‌های آرامی، یونانی و همچنین عبری و تعداد کمی از نسخه‌ها نیز به زبان لاتین است.
۷. این مجموعه شامل پوست‌های کوچکی است که در پوشش تِفیلین قرار دارند.
این طومارها حاوی نسخه‌های خطی کامل کتاب‌های موجود در کتاب مقدس و همچنین متونی هستند که در اشیای آیینی مورد استفاده قرار می‌گیرند، مانند تِفیلین[18] یا «فیلاکتری»[19] (جعبه‌های کوچک چرمی مشکی حاوی طومارهای پوستی که در آن‌ها آیات تورات نوشته شده است) و مزوزا[20] (که روی چهارچوب درب خانه‌ها قرار می‌گیرند). این‌ها ورقه‌های کوچکی از پوست هستند که گزیده‌ای از متون کتاب مقدسی را شامل می‌شوند (مطابق با کتاب تثنیه ۶:۶-۹):
و این سخنان که من امروز تو را امر می‌فرمایم، بر دل تو باشد. آن‌ها را به‌دقت به فرزندانت بیاموز و حین نشستن در خانه و رفتن به راه و هنگام خوابیدن و برخاستن، از آن‌ها گفت‌وگو کن. آن‌ها را چون نشان بر دست خود ببند و چون علامت بر پیشانیت بگذار. آن‌ها را بر چهارچوب دَرِ خانۀ خود و بر دروازه‌های خویش بنگار.
۸. هیچ‌کس به‌طور دقیق نمی‌داند که چه کسی این اسناد را نوشته است.
دانشمندان دربارۀ اینکه چه کسی طومارهای اصلی را نوشته یا گرد‌آوری کرده است، به توافق نرسیده‌اند. اغلب معتقدند که یک فرقه یهودی بوده است، هرچند برخی معتقدند از مسیحیان قرن اول بوده‌اند. براساس شواهد، به نظر می‌رسد معتبرترین گروه‌ها اسنی‌ها[21] یا صدوقیان[22] باشند؛ (به‌ویژه جامعه‌ای که به‌وسیلۀ صدوقیان رهبری می‌شدند؛ اول تواریخ ۳۹:۱۶}.
۹. طومارهای تازه پیداشده تغییرات متنی دارند.
در واقع، آخرین طومارها همان تغییرات جزئیِ ترجمۀ یونانی از نسخه اصلی عبری هستند، البته متفاوت با ترجمۀ سِپتوجِنت[23] یا هَفتادگانی، که ترجمه‌ای از کتاب مقدس عبری در قرن‌های سوم و دوم پیش از میلاد است که جامعۀ نخستین مسیحی از آن‌ها استفاده می‌کردند. جو یوزیل[24]، سرپرست واحد آثار باستانی طومارهای دریای مرده، می‌گوید: «وقتی به متن کتاب مقدس فکر می‌کنیم، به چیزی بسیار ثابت می‌اندیشیم، درحالی‌که ثابت نیست. تفاوت‌های جزئی وجود دارد و برخی از این تفاوت‌ها مهم هستند. با هر اطلاعات کوچکی که بتوانیم اضافه کنیم، می‌توانیم کمی بهتر درک کنیم که چگونه متن به شکل سنتی عبری خود درآمد.»
[1]. Dead Sea Scroll
[2]. Tobit
[3]. Judith
[4]. the Book of Jubilees
[5]. the Fourth Book of Ezra
[6]. Esther
[7]. the Masoretic Text کتاب مقدس یهودی به زبان عبری قدیمی با اعراب‌گذاری روی حروف –
[8]. KJV
[9]. ESV
[10]. NIV
[11]. The Great Isaiah Scroll
[12]Qumran .: (به عبری: קומראן؛ عربی: خربة قمران) یک سایت باستان‌شناسی در کرانه باختری رود اردن که توسط پارک ملی اسرائیل اداره می‌شود. این سایت در یک فلات خشک در حدود ۱.۵ کیلومتر (۱ مایل) از ساحل شمال غربی دریای مرده، در نزدیکی شهرک‌های یهودی‌نشین کیبوتص و کالیا قرار دارد.
[13]. تاریخ‌گذاری رادیو کربن یکی از روش‌های تاریخ‌گذاری رادیو متریک است که برای تخمین زمان مرگ موجوداتی که کربن مصرف می‌کنند، کاربرد دارد.
[14]. Frank Moore Cross
[15]. Nahman Avigad
[16]. خط عبری: از اصل خط فنیقی گرفته شده بود و آن را «قلم عبری» می‌نامیدند. پس از آمیختگی با آرامیان و واقعۀ اسارت بابل، این خط را تغییر دادند و از گردۀ خط آرامی اختیار کردند و بعد از تکمیل، آن را خط آشوری یا خط مربع نام نهادند.
[17]. تاریخ‌های ۹۷۰ و ۵۸۶ قبل از میلاد، تاریخ ساخت و تخریب معبد سلیمان در پایتخت پادشاهی، اورشلیم است.
[18] تفیلین به تسمۀ نوار چرمی و جعبۀ کوچک همراه آن ـ که وسیله‌ای نیایشی در دینِ یهود است ـ گفته می‌شود. هنگام نماز و دعای روزانه به درگاه پروردگار، هر فردِ مذکری که به سن تکلیف یعنی ۱۳ سال و یک روز رسیده باشد، باید آن را به دست چپ و پیشانی خود ببندد.
[19]. هر یک از دو کیسۀ چرمی که آیاتی از تورات را در آن‌ها گذاشته‌اند و هنگام نماز بامداد یهودیان بنیادگرا یکی را به پیشانی و دیگری را به دست چپ می‌بندند.
[20]. طوماری است از پوست حیوان حلال‌گوشت که بر روی آن دو پاراشای اول شمع (یا شماع) ییسرائیل، همچنین نام اعظم خداوند با مرکبی مخصوص و به‌وسیلۀ یک خطاط مؤمن، متعهد و متبحر نوشته می‌شود. ـ ـ ـ شِمَع (یا شِماع) ییسرائیل: (به عبری: שמע ישראל)، به معنی «بشنو! ای اسرائیل»، نخستین دو واژه از فرازی از تورات و بخش اصلی نماز صبح و عصر یهودیان است، شامل تثنیه ۶: ۴ تا ۶: ۹ و ۱۱: ۱۳ تا ۱۱: ۲۱ و اعداد ۱۵: ۳۷ تا ۱۵: ۴۱.
[21]. Essenes: گروه دینی یهودی در میان سده‌های دوم پیش از میلاد تا یکم میلادی. آن‌ها گرایش به زهد، درویشی و دست کشیدن از لذت‌های مادی چون زناشویی داشتند. شاخه‌هایی از آن‌ها باورهایی همچون باور به انتظار برای بازگشت عیسی، تصوف و باور به آخرت داشتند.
[22]. Sadducees: فرقه یا گروهی از یهودیان بودند که از دویست سال پیش از میلاد تا سال ۷۰ میلادی، زمان تخریب معبد سیلمان، فعالیت داشتند. آن‌ها در زمان دوران دوم معبد زندگی می‌کردند. این فرقه از سوی یوسیفوس، تاریخ‌نگار رومی ـ یهودی، به‌عنوان طبقات بالای جامعه یهودی شناخته شده‌اند. دوره دوم معبد، از ۵۱۶ پیش از میلاد، دوره باستانی زمان ساخت معبد، تا انهدام آن در ۷۰ میلادی ادامه دارد. صدوقیان و فریسیان رقیبان یکدیگر بودند و جنگ‌های فراوانی با هم داشتند.
[23]. Septuagint
[24]. Joe Uziel